Giải pháp triệt để xử lý và phòng tránh rụng bông sầu riêng sau mưa

Rụng bông sầu riêng sau mưa là một trong những thách thức lớn nhất mà người trồng sầu riêng phải đối mặt. Chỉ một cơn mưa lớn bất ngờ trong giai đoạn cây đang mang hoa có thể quét sạch hàng loạt nụ và bông, gây thiệt hại nghiêm trọng đến năng suất mùa vụ.

Mưa không chỉ là nguồn nước, mà còn là yếu tố gây sốc sinh lý, kích hoạt nấm bệnh phát triển và mất cân bằng nội tiết tố trong cây. Để bảo vệ thành quả đầu tư, bà con cần hiểu rõ cơ chế gây rụng và áp dụng quy trình phòng ngừa, xử lý khẩn cấp một cách khoa học.

Bài viết này sẽ đi sâu vào nguyên nhân, tác động và cung cấp một quy trình hành động chi tiết nhằm kiểm soát triệt để tình trạng rụng bông sầu riêng sau mưa một cách hiệu quả và bền vững.

I. Cơ chế kép gây rụng bông sầu riêng sau mưa

Hiện tượng rụng bông sầu riêng sau mưa không phải do một nguyên nhân duy nhất, mà là sự cộng hưởng của ba yếu tố chính: Sốc nước (thiếu oxy rễ), Nấm bệnh (thối hoa) và Mất cân bằng nội tiết tố.

1. Sốc nước và áp lực rễ

Sầu riêng là loại cây nhạy cảm với sự thay đổi độ ẩm đất. Khi mưa lớn, nước ngấm vào đất làm:

• Đất bị úng cục bộ và thiếu oxy: Hệ thống rễ tơ, đặc biệt là các rễ non, bị ngập trong môi trường thiếu oxy. Rễ bị tổn thương, suy yếu và mất khả năng hút nước, dinh dưỡng, đặc biệt là Canxi và Boron.
• Mất cân bằng áp suất thẩm thấu: Sau thời gian khô hạn tạo mầm hoa, cây quen với điều kiện stress nước. Mưa đột ngột làm tăng áp suất rễ, gây ra sự mất cân bằng giữa lượng nước rễ hút lên và lượng nước thoát hơi qua lá, dẫn đến sốc sinh lý.
• Ngộ độc hữu cơ: Nước mưa cuốn trôi chất hữu cơ xuống rễ, gây yếm khí và làm sản sinh các chất độc hại, làm rễ bị “chết ngạt”.

2. Sự bùng phát của nấm bệnh (Thối hoa)

Nấm bệnh là nguyên nhân bệnh lý hàng đầu gây rụng hoa. Độ ẩm cao, nhiệt độ ấm và sự đọng nước trên bông hoa sau mưa là điều kiện lý tưởng cho nấm phát triển.

• Nấm Phytophthora: Gây thối cuống và thối nụ hoa. Nấm xâm nhập qua các vết thương nhỏ trên cuống, làm tắc nghẽn mạch dẫn, khiến bông bị khô héo và rụng hàng loạt. Đây là tác nhân chính gây thối và rụng bông sầu riêng sau mưa trên diện rộng.
• Nấm Colletotrichum (Thán thư): Gây ra các đốm đen trên cánh hoa và cuống, làm hoa yếu, dễ rụng.
• Nấm Botrytis: Hay còn gọi là nấm mốc xám, thường xuất hiện ở các cánh hoa bị dập hoặc tàn, sau đó lan sang cuống và gây thối rụng.

3. Mất cân bằng nội tiết và dinh dưỡng

• Ethylene (Kích thích tố rụng): Khi cây bị stress (do úng rễ, sốc nhiệt, hoặc nấm bệnh), cây tự sản sinh ra một lượng lớn hormone Ethylene. Hormone này thúc đẩy hình thành tầng rời ở cuống hoa, gây rụng bông sầu riêng sau mưa và rụng trái non.
• Thiếu Canxi (Ca) và Boron (B): Canxi là thành phần cấu tạo nên vách tế bào, giúp cuống hoa và cuốn trái cứng cáp, dẻo dai. Boron có vai trò quan trọng trong quá trình vận chuyển đường và thụ phấn. Khi rễ bị sốc nước, khả năng hút Canxi và Boron giảm mạnh, làm cuống hoa yếu, không chịu được áp lực của giọt nước và dễ bị Ethylene tấn công.

II. Quy trình xử lý khẩn cấp khi xảy ra mưa lớn

Khi nhận thấy có nguy cơ mưa kéo dài hoặc sau khi cơn mưa lớn đã tạnh, bà con cần thực hiện các biện pháp xử lý khẩn cấp để hạn chế tối đa thiệt hại do rụng bông sầu riêng sau mưa.

Bước 1: Thoát nước nhanh và xử lý gốc (Trong 24 giờ đầu)

• Khẩn cấp thoát nước: Khơi thông tất cả các rãnh thoát nước, đảm bảo nước không bị đọng ở gốc và vùng rễ xung quanh.
• Xới xáo nhẹ mặt đất: Xới nhẹ lớp đất mặt quanh gốc để tăng độ thông thoáng, giúp oxy đi xuống rễ, giảm tình trạng yếm khí.
• Tưới giải độc rễ: Tưới quanh vùng rễ các sản phẩm chứa Humic Acid hoặc Amino Acid kết hợp với Lân hòa tan cao để giúp rễ phục hồi nhanh, giảm độc tố và tăng cường sức đề kháng.

Bước 2: Phun rửa và diệt nấm bệnh (Sau 24-48 giờ)

• Phun rửa hoa: Dùng vòi phun nước nhẹ để rửa sạch bùn đất, tạp chất và nấm bệnh còn bám trên nụ và bông sầu riêng.
• Phun thuốc phòng trừ nấm bệnh: Đây là bước cực kỳ quan trọng để ngăn chặn thối hoa. Sử dụng các hoạt chất có khả năng lưu dẫn và tiếp xúc mạnh.
  • Ưu tiên: Các hoạt chất phổ rộng như Mancozeb, Propineb (Gốc Kẽm) kết hợp với Metalaxyl (hoặc Metalaxyl M) để trị nấm Phytophthora gây thối cuống.
  • Hoặc: Sử dụng thuốc gốc Đồng như Copper Oxychloride để sát khuẩn và làm khô nhanh vết thương.
  • Lưu ý: Phun kỹ cả mặt trên, mặt dưới của chùm hoa và cuống hoa.

Bước 3: Cân bằng nội tiết và củng cố cuống (Sau 48-72 giờ)

• Bổ sung Canxi và Boron: Phun trực tiếp lên chùm hoa và cuống hoa các sản phẩm chứa Canxi và Boron dạng dễ hấp thụ (như Canxi Bo Chelate). Sự bổ sung này giúp cuống hoa nhanh chóng phục hồi độ cứng, hạn chế hình thành tầng rời do hormone Ethylene gây ra, từ đó làm giảm tối đa rụng bông sầu riêng sau mưa.
• Hạn chế Ethylene: Có thể sử dụng các sản phẩm chứa Cytokinin hoặc các chất chống stress sinh học (ví dụ: Tinh chất rong biển) để cân bằng lại nội tiết tố, giúp cây vượt qua cú sốc do mưa.

III. Biện pháp phòng ngừa chủ động trước mùa mưa

Phòng bệnh bao giờ cũng hiệu quả và ít tốn kém hơn chữa bệnh. Việc chuẩn bị cho cây sầu riêng trước khi bước vào mùa mưa là chiến lược bền vững nhất để ngăn chặn rụng bông sầu riêng sau mưa.

1. Củng cố bộ rễ khỏe mạnh

• Quản lý đất: Cung cấp chất hữu cơ và nấm đối kháng Trichoderma định kỳ 2-3 lần/năm để cải tạo đất, giúp đất tơi xốp, giữ ẩm tốt nhưng vẫn thoát nước nhanh khi mưa lớn.
• Tạo mương, rãnh thoát nước: Đảm bảo hệ thống thoát nước trong vườn luôn hoạt động tốt. Trong giai đoạn mang hoa, nên làm cỏ hoặc phủ rơm rạ khô để tránh nước văng lên làm ẩm cuống hoa.

2. Quản lý dinh dưỡng đặc biệt trong giai đoạn ra hoa

• Giai đoạn trước ra hoa: Bón phân có hàm lượng Lân và Kali cao để phân hóa mầm hoa mạnh và đồng loạt.
• Giai đoạn nuôi hoa (Hoa 3-6 tuần): Tăng cường bón gốc và phun lá các sản phẩm chứa Canxi (Ca) và Magie (Mg). Canxi có vai trò vô cùng quan trọng trong việc làm cứng cuống hoa, giúp chống chọi lại các tác nhân gây rụng bông sầu riêng sau mưa.
• Duy trì độ ẩm ổn định: Tránh để đất quá khô trước khi siết nước tạo mầm hoa, và tránh để đất quá ẩm trong suốt quá trình nuôi hoa. Sự thay đổi độ ẩm đột ngột là tiền đề gây sốc nước.

3. Phun phòng bệnh định kỳ

Trong suốt giai đoạn hoa sầu riêng phát triển, đặc biệt là khi nụ đã lớn (từ 3cm trở lên), cần phun thuốc phòng nấm bệnh định kỳ, ngay cả khi chưa có mưa.

• Sử dụng luân phiên các hoạt chất như Difenoconazole, Hexaconazole hoặc các sản phẩm sinh học (chiết xuất từ thảo mộc) để phòng ngừa nấm bệnh lây lan, giúp bảo vệ chùm hoa và hạn chế tổn thương cuống hoa, làm giảm nguy cơ rụng bông sầu riêng sau mưa.

IV. Tỉa hoa và tỉa quả non – Giảm tải cho cây

Sau khi cây đã vượt qua giai đoạn sốc sau mưa, bà con cần thực hiện tỉa hoa và tỉa quả non một cách hợp lý.

• Tỉa hoa lần 1 (Hoa 2-3cm): Loại bỏ bớt hoa rụng ở phía ngoài cành, chỉ giữ lại các chùm hoa khỏe, mọc ở vị trí cành cấp 2, cành mang trái khỏe mạnh.
• Tỉa hoa lần 2 (Trước khi nở): Loại bỏ hoa dị dạng, hoa bị nấm tấn công và hoa quá gần nhau. Giảm số lượng hoa giúp cây tập trung dinh dưỡng vào những bông còn lại, giúp cuống khỏe hơn.
• Tỉa quả non: Nếu mưa lớn xảy ra khi cây đã đậu quả non, khả năng rụng bông sầu riêng sau mưa và rụng quả non sẽ song hành. Nên tỉa bớt các quả non yếu, méo mó hoặc bị bệnh để giảm gánh nặng cho cây, giúp cây tập trung nguồn lực phục hồi.

V. Kết luận

Kiểm soát tình trạng rụng bông sầu riêng sau mưa đòi hỏi sự kết hợp đồng bộ giữa việc quản lý đất đai (thoát nước, hữu cơ), cân bằng dinh dưỡng (Canxi, Boron) và sử dụng thuốc bảo vệ thực vật hợp lý để phòng ngừa nấm bệnh.

Chủ động phòng ngừa bằng cách củng cố rễ và bổ sung dinh dưỡng trước mùa mưa là chiến lược bền vững nhất. Khi gặp mưa lớn, việc thực hiện quy trình xử lý khẩn cấp một cách nhanh chóng và chính xác là chìa khóa để giữ lại năng suất cho vườn sầu riêng của bạn.

 Hotline: 0817.07.08.08

 Website: nongvietorganic.vn