Cháy lá lúc làm bông: Nguyên nhân và cách khắc phục hiệu quả
Vấn đề cháy lá lúc làm bông là một trong những nỗi lo lớn nhất của người trồng sầu riêng. Nếu không được kiểm soát kịp thời, hiện tượng này có thể làm giảm khả năng quang hợp của cây, dẫn đến rụng bông hàng loạt, thất thoát năng suất và chất lượng trái.
Đây không chỉ là vấn đề do nấm bệnh, mà là kết quả của một chuỗi các yếu tố môi trường và kỹ thuật canh tác không cân đối. Việc hiểu rõ nguyên nhân gốc rễ là bước đầu tiên và quan trọng nhất để tìm ra giải pháp khắc phục dứt điểm, bảo vệ bộ lá khỏe mạnh trong giai đoạn nhạy cảm này.
I. Phân tích nguyên nhân gốc rễ gây cháy lá lúc làm bông
Hiện tượng cháy lá lúc làm bông thường không đơn lẻ mà là sự kết hợp của nhiều yếu tố. Việc xác định đúng nguyên nhân giúp bà con đưa ra phác đồ điều trị chính xác.
1. Căng thẳng sinh lý và mất cân bằng dinh dưỡng (Nguyên nhân chính)
Đây là nguyên nhân phổ biến nhất, xảy ra khi cây chịu sốc trong quá trình làm bông:
- Sốc phân bón: Trong quá trình siết nước và kích thích ra hoa, nhiều bà con sử dụng phân bón lá có nồng độ muối cao (như KNO3, phân bón giàu lân) hoặc phun kích phát tố quá liều. Điều này gây ra hiện tượng áp suất thẩm thấu ngược, khiến nước bị hút ra khỏi tế bào lá, gây cháy chóp lá và mép lá.
- Thiếu vi lượng: Cây thiếu các vi lượng quan trọng như Kẽm (Zn), Bo (B), Magie (Mg), khiến lá non yếu ớt, dễ bị tổn thương dưới tác động của nắng gắt và hóa chất. Đặc biệt, Magie là thành phần của Diệp lục tố, thiếu Mg làm lá nhanh chóng chuyển màu vàng, sau đó bị hoại tử (cháy).
- Mất cân bằng pH đất: Đất quá chua hoặc quá kiềm làm giảm khả năng hấp thụ Canxi (Ca) và Magie, dù có bón đầy đủ. Thiếu Canxi làm vách tế bào kém bền vững, khiến lá dễ bị cháy.
2. Tác động của thời tiết và môi trường
- Nắng gắt và khô hạn kéo dài: Nhiệt độ cao kết hợp với không khí khô làm tăng tốc độ thoát hơi nước qua lá. Khi rễ không thể bù đắp đủ nước (đặc biệt trong giai đoạn siết nước làm bông), lá sẽ bị cháy từ chóp vào.
- Sương muối hoặc sương lạnh: Sương muối chứa nồng độ muối cao, đọng lại trên lá và gây cháy tế bào ngay lập tức, thường xuất hiện vào mùa đông hoặc đầu xuân.
3. Nấm bệnh tấn công
Khi lá cây đã yếu do căng thẳng dinh dưỡng, chúng trở thành mục tiêu lý tưởng cho nấm bệnh:
- Nấm Colletotrichum (gây bệnh thán thư): Bệnh này thường gây ra các vết cháy từ mép lá hoặc chóp lá, sau đó lan rộng thành mảng lớn.
- Nấm Phythophthora: Dù chủ yếu gây bệnh thối rễ, nấm này cũng có thể tấn công lá non và chóp lá, làm trầm trọng thêm tình trạng cháy lá lúc làm bông.
II. Chiến lược khắc phục và phòng ngừa cháy lá lúc làm bông
Việc khắc phục phải được tiến hành theo hai hướng: chữa trị cấp tính và phục hồi dài hạn để ngăn ngừa tái phát hiện tượng cháy lá lúc làm bông.
1. Khắc phục cấp tính và bảo vệ bộ lá hiện tại
- Ngừng kích thích/Phân hóa mầm hoa tạm thời: Nếu tình trạng cháy lá nghiêm trọng, tạm dừng việc phun kích thích để cây giảm sốc.
- Bổ sung nước nhẹ nhàng: Nếu lá cháy do khô hạn quá mức, tưới nhẹ lại vùng rễ để giảm căng thẳng thẩm thấu, nhưng không tưới đẫm để tránh kích thích cây ra đọt.
- Phun xịt giải nhiệt và bổ sung vi lượng:
- Sử dụng các sản phẩm chứa Canxi, Bo và Magie ở dạng dễ hấp thụ (dạng chelate hoặc nano) để phun qua lá. Điều này giúp củng cố thành tế bào, tăng cường diệp lục và giảm sốc.
- Pha loãng phân bón lá (nếu bắt buộc phải phun) hoặc sử dụng các chế phẩm sinh học giúp giải độc lá.
2. Phòng ngừa và phục hồi lâu dài
Phòng ngừa là chìa khóa để tránh tình trạng cháy lá lúc làm bông vào các vụ sau:
- Quản lý pH đất: Sử dụng các sản phẩm cải tạo đất, tăng pH hữu cơ như pH Soil (nếu có sản phẩm) để đưa đất về mức pH lý tưởng (5.5 – 6.5). Điều này giúp rễ hấp thụ dinh dưỡng, đặc biệt là vi lượng, tốt hơn.
- Siết nước từ từ: Thực hiện siết nước một cách từ từ, tránh làm cây sốc đột ngột. Bắt đầu bằng việc giảm 50% lượng nước, sau đó giảm dần.
- Cân bằng Đạm – Lân – Kali: Trước khi làm bông, đảm bảo cây đã có một cơi đọt già, khỏe. Bón phân Kali và Lân cân đối (dạng dễ tan) để cây chuyển hóa từ sinh trưởng sang sinh sản một cách nhẹ nhàng.
3. Kiểm soát nấm bệnh khi cháy lá
Khi lá bị cháy, khả năng nhiễm nấm bệnh tăng cao. Cần phun các hoạt chất có tính phòng ngừa nấm bệnh phổ rộng:
- Sử dụng các sản phẩm có gốc Đồng (như Gel Bordeaux) hoặc các loại thuốc trừ nấm phổ rộng được phép.
- Sau khi điều trị cấp tính, nên định kỳ tưới gốc bằng chế phẩm chứa Trichoderma để cải thiện môi trường đất, giúp rễ khỏe và tăng khả năng kháng bệnh tự nhiên.
III. Vai trò của bộ lá khỏe trong suốt quá trình làm bông
Bộ lá chính là “nhà máy năng lượng” nuôi dưỡng mầm bông và trái non. Khi bộ lá bị cháy lá lúc làm bông, hậu quả kéo dài đến cả quá trình đậu trái và nuôi trái:
- Giảm tỷ lệ ra hoa: Cây thiếu năng lượng sẽ ra hoa lèo tèo, không đồng loạt.
- Rụng bông sinh lý: Hoa và trái non cần một lượng lớn dinh dưỡng từ lá. Nếu lá bị cháy, dinh dưỡng không đủ, cây sẽ tự động rụng bớt để tự bảo vệ.
- Ảnh hưởng chất lượng trái: Ngay cả khi đậu trái, trái vẫn có nguy cơ bị nhỏ, méo mó, hoặc sượng do nguồn nuôi bị gián đoạn.
Do đó, đầu tư vào việc bảo vệ và phục hồi bộ lá là đầu tư vào chất lượng và năng suất của cả vụ mùa. Bằng cách áp dụng các biện pháp kỹ thuật và dinh dưỡng hợp lý, bà con hoàn toàn có thể kiểm soát và ngăn chặn hiện tượng cháy lá lúc làm bông một cách hiệu quả nhất.
Hotline: 0817.07.08.08
Website: nongvietorganic.vn